İHD Adana Şubesi Hapishaneler Komisyonu üyeleri, Osmaniye 2 No’lu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde yaşanan işkencelere ilişkin tutsaklarla görüştü. Komisyon üyelerinin yaptığı görüşmeler raporlaştırarak kamuoyuyla paylaşıldı.
Raporda, hasta tutsakların tedavi edilmediği, ayakta sayımın dayatıldığı ve bunu kabul etmeyen tutsaklara şiddet uygulandığı, tutsakların yasal haklarını kullanamadığı ve yasal olan dergi, gazete ve kitapların verilmediği belirtildi.
Hasta tutsaklar tedavi edilmiyor
Raporda yer alan tespitler şöyle:
“Mahpusların haftalık 1 saatlik spor yapma dışında diğer tüm sosyal aktivitelerden mahrum bırakıldığı. Koğuş avlularının üst tarafının tel örgü ile kaplanmış olmasının mahpusların psikolojileri üzerinde olumsuz etki yarattığı. Hasta mahpusların tedavilerinin yapılmadığı, hastaneye sevklerde muayenelerin kelepçeli yapıldığı ve hastanede muayene olan hasta mahpuslara, doktorların tedavi süreçleri ile ilgili bilgi vermediği, özellikle cezaevi doktoru hakkında tüm mahpusların ortak şikayetlerinin bulunduğu ve insancıl bir yaklaşım sergilemediği hususunun açıkça iddia edildiği.
Şiddet ve kötü muamele
Cezaevi personeli infaz koruma memurlarının ideolojik bir bakış açısı ile mahpuslara ayrımcılık yaptığı ve hakaret ettiği iddia edildiği. Mahpuslar ile cezaevi idaresi arasında iletişimin bulunmaması nedeniyle sorunların çözülemediği. Cezaevi savcılığının yaşanan hak ihlallerine müdahil olmaması ve cezaevi idaresi üzerinde bir denetim mekanizmasının bulunmamasının keyfiyetçiliğe neden olması koğuş mevcudiyetleri ve bugüne kadarki uygulamalarda herhangi bir sorun çıkmaması göz önünde bulundurulduğunda, ayakta sayım yapılmasını gerektirecek bir neden bulunmamasına rağmen, bu konuda idarenin ısrarcı olması. Cezaevi idaresinin, ayakta sayım ile ilgili mahpusların görüşünü alma ve diyalog mekanizmaları denemek yerine, şiddet, darp, kötü muamele ile disiplin sağlama gibi usul ve yasaya aykırı yöntemlere başvurması. Darp ve kötü muameleye maruz kalan mahpusların yaralarının tespiti ve tedavisi için sağlık raporu alınmamış olması. Günlük yayın yapan ve yasallığı tartışmasız olan Evrensel ve Yeni Yaşam gazetesi gibi gazetelerin mahpuslara verilmemesi, bu yasağın hukuki ve kanuni dayanağının bulunmaması.
Her ne kadar sayımların yapılış şekli idarenin tasarrufuna bırakılmış olsa da, uygulamada, koğuşlardaki mahpus sayısının gözle görülür şekilde az olduğu durumlarda dahi ayakta ve askeri nizamda sayım verilmesinin istenmesi, kaldı ki olayın yaşandığı gün sayıları 40’ı bulan infaz koruma memurlarınca bir anda koğuşlara girilmek suretiyle bu olayın başladığı da göz önüne alındığında, idarenin keyfiyetçi ve provoke edici bir tutum sergilediği açıktır. Yapılan görüşmelerde ayakta ve askeri nizamda sayıma karşı çıkan mahpusların vücutlarının çeşitli yerlerinde darp izleri gözlemlenmiş ve darp olayının doğru olduğu kanaatine varılmıştır. Koğuşlarda askeri nizam ve ayakta sayım dayatmasının, kurumun ya da mahpusların güvenlik ihtiyacından kaynaklanmadığı aşikardır. Cezaevi iç disiplinin sağlanması amacıyla; temel hakları ortadan kaldırıcı, insan onuruna yakışmayan sayım şekli bir yöntem olarak uygulanamaz. Elinde kamu gücü bulunan idarenin, hem mahpusların darp edilmesine sebebiyet vermesi hem de mahpuslar hakkında tutanak tutup haklarında disiplin soruşturması açılması adil bir soruşturma ve yargılanın sekteye uğramasına sebebiyet vermektedir. Bu nedenle Cumhuriyet Savcılığınca yapılacak etkin bir soruşturma ile maddi gerçeğin ortaya çıkarılması, darp olayı nedeniyle yaralanan mahpusların adli tıp raporunun derhal alınması gerekmektedir.
“Etkin bir denetim mekanizması gerekiyor”
Birbirini teyit eden mahpus beyanları esas alınarak tespit edilen ve gözlemlerimiz sonucunda söz konusu hak ihlallerinin son bulması için Adalet Bakanlığı ve Cezaevi Genel Müdürlüğü tarafından acil çözümlerin üretilmesi, Osmaniye 2 nolu T tipi cezaevinde 8 Ağustos 2019 tarihinde yaşanan darp olayının tüm maddi somut delillerinin tespiti ile darp edilen mahpusların adli tıp raporlarının alınması, Osmaniye Cezaevinde uzun süreden beri devam eden ve kamuoyunda da sürekli gündeme gelen hak ihlalleri iddia ve tespitleri karşısında Cezaevi Genel Müdürlüğü ve Adalet Bakanlığınca etkin bir denetim mekanizmasının hayata geçirilmesi gerekmektedir. Özellikle son dönemde Türkiye Hapishanelerinde insan onuruna aykırı ve neticesi kötü muameleye varan ‘ayakta askeri sayım’ uygulanmasından vazgeçilmesine, temel insan hakları anlamında yaklaşım ve pratik sergilenmesi, en temel insani hakların dahi çiğnendiği kötü cezaevi koşullarının ivedilikle düzeltilerek yasal güvence altına alınan ‘insan onuruna yaraşır’ bir yaklaşım ve pratiğin ortaya konulması gerekmektedir.”
Raporda, tutukluların anlatımlarına da yer verildi.
